Wskazania do terapii biofeedback
Do metody biofeedback podchodzimy z entuzjazmem i pasją, jednak dalecy jesteśmy od traktowania tej metody jako panaceum na wszystkie dolegliwości. Niemniej, nasze doświadczenie terapeutyczne pokazuje, że w wielu przypadkach terapia biofeedback pozytywnie wpływa na Pacjentów, którzy przychodzą do nas z różnymi problemami.
Najważniejszym kryterium rozpoczęcia treningu jest spójność oceny subiektywnej trenującego (lub jego rodzica) z obiektywną mapą aktywności jego mózgu (badaniem QEEG). Jeżeli rodzic narzeka na problemy szkolne dziecka, a rozkład i organizacja fal jest w normie, nie podejmujemy się treningu. Przyczyny problemów mogą być gdzie indziej i wówczas sugerujemy inny rodzaj terapii.
Poniżej prezentujemy zaburzenia zachowania i zaburzenia poznawcze, z jakimi przychodzą do nas Pacjenci. Przy każdym z zaburzeń opisujemy jego symptomy, a także wskazujemy jakie obszary kory mózgowej odpowiadają za ich występowanie (w międzynarodowej notacji montażu elektrod 10-20).
1. Deficyt uwagi
2. Problemy z decydowaniem i planowaniem
3. Brak motywacji
4. Impulsywność
5. Nadruchliwość
6. Spowolnienie
7. Sprawność manualna – motoryka mała
8. Sprawność ruchowa
9. Integracja sensoryczna
10. Zachowania kompulsywne
11. Zachowania rutynowe
12. Perfekcjonizm
13. Zachowania opozycyjno-buntownicze
14. Uzależnienia
15. Rozumienie sygnałów niewerbalnych
16. Interakcje społeczne
17. Zaburzenia snu
18. Nadmierna senność
19. Tendencje depresyjne
20. Podwyższona złość i gniew
21. Reaktywność (pobudliwość) emocjonalna
22. Wstydliwość i obwinianie się
23. Brak odczuwania negatywnych emocji
24. Brak odczuwania pozytywnych emocji
25. Lęk
26. Fobie
27. Myśli obsesyjne
28. Słuchanie – percepcja
29. Słuchanie ze zrozumieniem
30. Rozumienie dźwięków mowy (intonacji)
31. Płynność wysławiania się
32. Płynność czytania
33. Czytanie ze zrozumieniem
34. Czytanie – percepcja wzrokowa
35. Ortografia
36. Łatwość pisania
37. Liczenie, matematyka
38. Orientacja ułożenia ciała
39. Orientacja przestrzenna – rozumienie
40. Orientacja przestrzenna – percepcja
41. Pamięć wzrokowa
42. Pamięć słuchowa – słowa
43. Pamięć słuchowa (intonacja, melodia)
44. Pamięć wzrokowo-przestrzenna
1. Deficyt uwagi
- Nie przywiązuje uwagi do szczegółów
- Popełnia bezmyślne błędy w szkole lub przy wykonywaniu innych zajęć
- Ma trudności ze skupieniem i utrzymaniem uwagi w szkole lub podczas zabawy
- Bardzo łatwo rozprasza się, zwłaszcza przez hałasy
- Odwraca się w klasie, rozmawia z kolegami, nie słucha, co się mówi na lekcji
- Wydaje się, że nie słucha tego, co się bezpośrednio do niego mówi
- Nie stosuje się do wskazówek i poleceń nauczycieli, rodziców
- Nie jest w stanie dokończyć rozpoczętej pracy
- Entuzjastycznie zabiera się za zadanie, ale trudno jest mu doprowadzić do końca
- Unika lub niechętnie podejmuje zadania, które wymagają wydłużonego wysiłku umysłowego
- Zwleka z zabraniem się za pracę domową, odrabianie lekcji trwa długo i z małymi efektami
- Gubi przedmioty, rzeczy niezbędne do wykonania zadań (zabawki, przybory szkolne, zeszyty, książki lub narzędzia)
- Roztargniony, zapomina co ma zrobić, ale pamięta co się wydarzyło (nie ma problemu z odtwarzaniem)
- Lubi marzyć, ma wzmożoną wyobraźnię, „odpływa w świecie fantazji”
- W pracach pisemnych często są niedokończone akapity, zdania, wyrazy, gubione litery
- Wypracowania nie mają logicznego ciągu, są chaotyczne
2. Problemy z decydowaniem i planowaniem
- Ma trudności z podejmowaniem decyzji
- Zwleka z decyzją o zakupie czegoś, wyborem ubrania, miejsca wakacji, zastanawia się zbyt długo
- Ma trudności z organizowaniem myśli, myśli chaotycznie, w sposób nieuporządkowany
- Ma problemy z planowaniem działań, układaniem list rzeczy do zrobienia
- Nie spełnia się w roli organizatora: wycieczki, zabawy, projektu
3. Brak motywacji
- Brakuje mu motywacji do robienia czegoś dla innych
- Nie ma motywacji do robienia różnych rzeczy dla siebie
- Nie jest zainteresowany zajęciami rekreacyjnymi, zabawami
- Nie interesuje się innymi: czym się zajmują, co robią, jak się czują, jakie mają plany
- Nic nie chce zmieniać, poprawiać, zdobywać w swoim życiu (minimalista)
4. Impulsywność
- Wyrywa się do odpowiedzi zanim zostanie postawione pytanie (choć nie zawsze zna odpowiedź)
- Nie potrafi poczekać na swoją kolej np. podczas zabawy, przy wydawaniu posiłków
- Przerywa lub przeszkadza innym (wtrąca się do rozmowy lub zabawy)
- Wybuchowy, skłonny do kłótni, „rzuca talerzami”, trzaska drzwiami
- Ma wyrzuty, że nie może kontrolować swojego zachowania
- W trakcie zabawy, gry jak coś nie idzie po jego myśli przerywa i porzuca zabawę/grę
- Wygłupia się w klasie, w zespole, zachowuje się jak „klasowy błazen”
- Mówi, co myśli, bez względu na to czy dotknie to innych
- Inni czują się nieswojo w jego obecności, bo nie wiedzą, co powie, co zrobi – jest nieprzewidywalny
- Przeskakuje z jednego projektu/aktywności/zainteresowania do innego bez dokończenia każdego z nich (brak wytrwałości)
- Dąży do tego, aby w centrum uwagi, aby zostać duszą towarzystwa
- „Robi zanim pomyśli”
- „Wściekłość drogowa” – krzyczy na innych, pogania kierowców, przeklina w czasie jazdy
5. Nadruchliwość
- Stale poszukuje zajęć związanych z ruchem
- Biega, jest „jak nakręcony” zarówno w domu jak i w szkole
- Niespokojnie porusza, bębni palcami lub stopami, wierci się na krześle
- Wstaje z miejsca podczas lekcji lub w innych sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia, chodzi po klasie
- Jest nadmiernie gadatliwy – mówi za dużo i za szybko
- Ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczynkiem, gdy ma coś wykonać na miejscu, w skupieniu nie może wtedy zapanować nad własnym pobudzeniem ruchowym
- Konieczność ograniczenia ruchu (np. w klasie) powoduje wykonywanie czynności „zastępczych”: wymachiwanie nogami, manipulowanie przedmiotami, ogryzanie ołówków, bazgranie po zeszycie itp.
- Wykonuje wiele drobnych, niepotrzebnych ruchów, np. bazgrze po zeszycie, obgryza ołówek, skrobie po ławce.
6. Spowolnienie
- Czuje się słaby, zmęczony
- Ma bardzo mało energii, szybko się męczy
- Jest powolny, porusza się powoli
- Jest mało mówny, mówi powoli
- Sprawia wrażenie zmęczonego
- Ma trudności z gromadzeniem energii do zainicjowania jakiegoś działania
7. Sprawność manualna - motoryka mała
- Ma trudności z zadaniami manualnymi, wymagającymi precyzji:
- nawlekanie igły,
- zapinanie bransoletki lub łańcuszka
- najechaniu kursorem na ekranie komputera
- majsterkowanie, składanie modeli
- Później niż rówieśnicy zaczął posługiwać się przedmiotami codziennego użytku
- Brzydkie pismo, pisze jak „kura pazurem”:
- kształty liter uproszczone, litery nie dokończone w kształcie
- zmiana wielkości i nachylenia liter
litery „drukowane”, brak wiązania liter - za duże lub za małe odstępy liter w wyrazach lub między wyrazami
- Unika zabaw plastycznych wymagających manualnej precyzji (plastelina, glina, piasek, farby)
- Wolne tempo wykonywanych czynności manualnych
8. Sprawność ruchowa
- Ma trudności z zadaniami manualnymi, wymagającymi precyzji:
- nawlekanie igły,
- zapinanie bransoletki lub łańcuszka
- najechaniu kursorem na ekranie komputera
- majsterkowanie, składanie modeli
- Później niż rówieśnicy zaczął posługiwać się przedmiotami codziennego użytku
- Brzydkie pismo, pisze jak „kura pazurem”:
- kształty liter uproszczone, litery nie dokończone w kształcie
- zmiana wielkości i nachylenia liter
litery „drukowane”, brak wiązania liter - za duże lub za małe odstępy liter w wyrazach lub między wyrazami
- Unika zabaw plastycznych wymagających manualnej precyzji (plastelina, glina, piasek, farby)
- Wolne tempo wykonywanych czynności manualnych
9. Integracja sensoryczna
- Zakłócenia koordynacji wzrokowo- ruchowej w zabawach i zadaniach, w których ruch odbywa się pod kontrolą wzroku:
- rzucanie i chwytanie piłki
- gra w klasy
- kopanie piłki, która jest w ruchu
- Ma trudności ze skakanką
- Ma problemy z układaniem klocków Lego
- Ma problem z układaniem puzzli
- Jeśli ktoś krzyknie „zejdź z drogi’ lub „odejdź na bok”, nie wie w którą stronę ma się poruszyć
- Popełnia błędy przy przepisywaniu z tablicy
- Ma trudności przy pisaniu ze słuchu (ktoś dyktuje tekst do zanotowania)
10. Zachowania kompulsywne
- Przesadnie często wykonuje pewne czynności, np. mycie rąk, liczenie jakiś przedmiotów
- Często powtarza jakieś słowa, zwroty
- Sprawdza kilka razy czy coś zrobił, np.: wyłączył żelazko, zamknął drzwi, zgasił światło, wyłączył telewizor
- Ma tendencje do rozmawiania ciągle na ten sam temat, opowiadania tych samych historii, używania tych samych wyrażeń
- Powtarzające się manieryzmy ruchowe, np. trzepotanie lub kręcenie palcem, ręką, lub złożone ruchy całego ciała
- Bardzo głębokie zainteresowania bardzo wąską dziedziną, np. jakiś gatunek ptaków, model samochodu
11. Zachowania rutynowe
- Lubi wykonywać codzienne czynności stale w ten sam sposób, rutynowo
- Trudno jest mu odejść od rutyny, wyjść poza utarte schematy myślenie, działania
- Przeszkadza mu, gdy ustalony rytm dnia jest w jakiś sposób zakłócony
- Lubi, gdy każda aktywność, w której ma brać udział jest starannie zaplanowana
- Utrzymuje rzeczy w przesadnym (w porównaniu do innych) porządku
- Czuje, że musi kontrolować ludzi i sytuacje w swoim otoczeniu
- Denerwuje się, gdy musi przerwać to co robi i nie może kontynuować swoich działań
- Jeżeli z jakiegoś powodu musi przerwać to co robi, ma problem z natychmiastowym powrotem do tego zajęcia
- Nie lubi robić wiele rzeczy równocześnie
- Ma kłopoty z wyobrażeniem sobie, jak by to było, gdyby był kimś innym
- Ma problemy z wymyślaniem historyjek, bajek
- Powtarzające się manieryzmy ruchowe, np. trzepotanie lub kręcenie palcem, ręką, lub złożone ruchy całego ciała
- Ma tendencje do rozmawiania ciągle na ten sam temat, opowiadania tych samych historii, używania tych samych wyrażeń
12. Perfekcjonizm
- Potrafi być tak zaabsorbowany jednym tematem, że nie zauważa niczego więcej
- Tak bardzo skupia się na perfekcyjnym wykonywaniu zadań, że nie udaje mu się wykonać je do końca
- Praca lub szkoła jest o wiele ważniejsze dla niego niż znajomi, przyjaciele, rodzina
- Niechętnie powierza pracę innych, chyba że zgodzą się na jego sposób wykonania tej pracy
- Nie potrafi być „nieproduktywny”, nie umie „nic nie robić”
- Musi wykonać pewne czynności bardzo powoli, aby uzyskać pewność, że są zrobione poprawnie
- Jeżeli coś mówi, to często nie dopuszcza innych do głosu
- Zauważa szczegóły, które nie są widoczne dla innych
13. Zachowania opozycyjno-buntownicze
- Łamie zasady tylko dlatego, że tak chce
- Kłóci się, sprzecza, wszystko kwestionuje
- Celowo dokonuje rzeczy, które denerwują innych ludzi (np. zabiera nakrycia głowy)
- Czynnie buntuje się przeciwko przepisom, zasadom lub odmawia spełnienia próśb innych, np. odmawia wykonania obowiązków w domu
- Nie uznaje autorytetów
- Wykazuje zmienność nastrojów
- Oskarża innych za swoje własne błędy lub złe zachowanie
- Jest drażliwy lub łatwo go wyprowadzić z równowagi
- Jest zły i zawzięty
- Celowo łamie powszechnie akceptowalne zasady zachowania
- Przeklina lub używa obscenicznego języka
- Jest mściwy i karzący
14. Uzależnienia
Pojęcie „uzależnienia” należy traktować szeroko, to znaczy nie tylko jako nadużywanie narkotyków, leków, alkoholu i papierosów, ale również wielu innych wymykających się spod kontroli zachowań, np. gry hazardowe, automaty, oglądanie telewizji, przeglądanie Internetu, gry komputerowe, portale społecznościowe, uzależnienie od pracy (pracoholizm), środki nasenne, leki przeciwbólowe, suplementy diety, słodycze.
- Wielokrotnie podejmował nieudane próby kontrolowania, ograniczania lub zaprzestania uzależnienia
- Z powodu uzależnienia stracił pracę lub możliwość awansu, (nie otrzymał promocji do następnej klasy lub ma słabe oceny)
- Utracił lub pogorszył relacje z innymi ludźmi z powodu poświęcania zbyt dużej ilości czasu dla uzależnienia
- Potrafi okłamywać bliskich w celu ukrycia własnego uzależnienia
- Czuje niepokój, depresję lub wręcz fizycznie choruje, kiedy ogranicza uzależnienie
- Z czasem odczuwa potrzebę zwiększania „jednostek” uzależnienia
- Często myśli o swoim uzależnieniu – nie może doczekać się kolejnego razu
- Ma poczucie winy z powodu uzależnienia
15. Rozumienie sygnałów niewerbalnych
- Trudno mu odgadnąć co jakaś osoba myśli lub co czuje na podstawie jej wyrazu twarzy
- Ma trudności ze odczytaniem, co ludzie o nim myślą dopóki nie ubiorą tego w słowa
- Nie rozumie z czego i dlaczego inni śmieją się
- Trudno mu odgadnąć czy ktoś mówi żartem czy serio
- Nie chwyta sarkastycznych, ironicznych lub dwuznacznych wypowiedzi – rozumie wypowiedź dosłownie
- Jest ostatnią osobą, która rozumie puentę żartu
- Trudno mu „czytać miedzy wierszami” co ktoś do niego mówi
16. Interakcje społeczne
- Woli robić rzeczy samemu, niż w zespole lub grupie
- Nie przepada za spotkaniami towarzyskimi, imprezami, woli zostać w domu
- Ma kłopoty z nawiązywaniem przyjaźni, ma młodszych kolegów
- Brak spontaniczności w poszukiwaniu wspólnej zabawy, dzielenia się z innymi swoją radością, zainteresowaniami lub osiągnięciami
- Nie potrafi rozmawiać „o niczym”, nie lubi pogaduszek np. w windzie, w pociągu
- Często łapie się na tym, że nie wie, jak podtrzymać rozmowę
- Kiedy rozmawia przez telefon, nie jest pewien, czyja jest kolej na powiedzenie czegoś
- Słaby kontakt wzrokowy, mimika lub gestykulacja w trakcie rozmowy z innymi
- Nie potrafi opowiadać dowcipnych historyjek
- Ludzie zwracają mu uwagę, że to co właśnie powiedział jest niegrzeczne, choć ma wrażenie, że to było grzeczne
- Często jest ostatnią osobą, która rozumie puentę żartu sytuacyjnego
- Trudno mu „czytać miedzy wierszami”, gdy ktoś coś do niego mówi
17. Zaburzenia snu
- Gdy obudzi się, aby skorzystać z łazienki, ma problem z ponownym zaśnięciem
- Łatwo budzi się pod wpływem koszmaru sennego i długo nie może zasnąć
- Łatwo budzi się pod wpływem jakiegoś hałasu i długo nie może zasnąć
- Porusza się w trakcie snu, „kopie się w nocy”
- Ma problemy z zasypianiem w nocy
18. Nadmierna senność
- Śpi za dużo
- Po długim śnie budzi się, ale nie czuje się wypoczęty
- Trudno jest mu wstać wcześnie rano
19. Tendencje depresyjne
- Czuje się samotny, nawet gdy jest z innymi ludźmi
- Ma niskie poczucie własnej wartości
- Spędza mniej (niż kiedyś) czasu z rodziną lub przyjaciółmi, zamyka się w pokoju
- Odczuwa smutek lub przygnębienia przez większą cześć dnia
- Trudniej (niż kiedyś) jest mu skoncentrować i zmotywować się do pracy, nauki lub zabawy
- Myśli o śmierci, chciałby już umrzeć
- Czuje się przemęczony, zniechęcony, bez energii do działania
- Ma napady płaczu, jest rozdrażniony
- Przyszłość widzi w czarnych barwach lub nie interesuje go co będzie jutro
- Nie odczuwa przyjemności i zadowolenia z życia
- Rzeczy/aktywności które kiedyś sprawiały mu radość, teraz go nie cieszą
- Bezpodstawnie obwiniania siebie za wiele rzeczy
20. Podwyższona złość i gniew
- W sytuacjach, gdy większość ludzi nie czuje strachu, odczuwa strach
- W sytuacjach, gdy większość ludzi nie czuje złości, odczuwa złość
- W sytuacji, gdy większość ludzi odczuwa złość, czuje wręcz wściekłość
- Bardzo denerwuje go „ludzka głupota”
- Jak prowadzi samochód ogarnia go „wściekłość drogowa” na innych kierowców lub pieszych
- Wścieka się gdy stojąc w kolejce, ktoś wpycha się bez kolejki
- Pod wpływem emocji niszczy rzeczy, łamie ołówki, trzaska drzwiami
- Ma trudności, żeby zapanować nad swoją złością w nieistotnych/niewspółmiernych sprawach
- Jeżeli nie zgadza się z kimś, złości się i mówi wprost, co o nim myśli (obraża, wychodzi)
- Czuje się jak „beczka prochu”
21. Reaktywność (pobudliwość) emocjonalna
Reaktywność emocjonalna odnosi się głównie do negatywnych emocji – szczególnie lęku. Osoby charakteryzujące się w wysokim stopniu tą właściwością wykazują pobudliwość emocjonalną, czyli łatwość reagowania intensywnymi emocjami i małą odpornością emocjonalną.
- Niewspółmiernie silnie i gwałtownie reaguje na bodźce wywołujące lęk,
- Niewspółmiernie silnie i gwałtownie reaguje na bodźce wywołujące złość
- Bardzo łatwo i bez wyraźnego powodu obraża się, gniewa
- Inni (koledzy, nauczyciele) postrzegają jego zachowania jako niedojrzałe i niezrównoważone emocjonalnie
- Jego zachowanie cechuje: drażliwość i agresywność
- Jego zachowanie cechuje: płaczliwość i lękliwość
22. Wstydliwość i obwinianie się
- Czyje wstyd w sytuacjach, w których inni nie odczują wstydu
- Czuje się winny w sytuacjach, w których inni nie odczują winy
- Obwinia się jak cokolwiek pójdzie nie tak jak powinno
- Czuje się nieakceptowany przez innych
- Czuje, że powinien bardzie się starać, robić więcej, dawać z siebie więcej
23. Brak odczuwania negatywnych emocji
- Nie odczuwa negatywnych emocji takich jak gniew, złość, rozpacz, rozczarowanie, wściekłość, lęk, strach w sytuacjach, w których inni je odczuwają
- Wyciszone i „płaskie” przeżywanie negatywnych emocji w porównaniu do innych (rówieśników, kolegów, członków rodziny)
- Wydaje się być emocjonalnie nieporuszony pod wpływem bodźców, który poruszają innych (nie chodzi tu o tłumienie negatywnych emocji ze względów społecznych lub kulturowych – bo nie wypada ich okazywać)
- W sytuacjach które przerażają innych (np. oglądanie strasznych filmów, obrazów, wydarzeń) – jego odczuwanie lęku i przerażenia jest mniej intensywne
- Gdy ktoś poważnie krzywdzi i obraża go, czuje mniej gniewu niż inni zdają się odczuwać w takich sytuacjach
- Uboga ekspresja stanów emocjonalnych:
- nie używa metafor i emocjonalnych wykrzykników,
- nie zmienia tempa mówienia i intonacji głosu,
- nie zmienia wyrazu twarz, postury, uboga gestykulacja.
24. Brak odczuwania pozytywnych emocji
- Nie odczuwa pozytywnych emocji takich jak przyjemność, radość, zachwyt, zadowolenie w sytuacjach, w których inni je odczuwają. Inni czyli rówieśnicy, koledzy, członkowie rodziny.
- „Wyciszone”, „zimne”, „płaskie” przeżywanie pozytywnych emocji w porównaniu do innych (rówieśników, kolegów, członków rodziny)
- W sytuacjach, które cieszą innych – nie śmieje się, nie cieszy
- W sytuacjach, w których inni są szczęśliwi, podekscytowani, nie odczuwa radości, jest wyciszony.
- Nie wzrusza się do łez, nie skacze z radości, nie wpada w zachwyt.
- Słaba (w porównaniu do innych) ekspresja stanów emocjonalnych:
- nie używa metafor i emocjonalnych wykrzykników,
- nie zmienia tempa mówienia i intonacji głosu,
- nie zmienia wyrazu twarz, postury, uboga gestykulacja
25. Lęk
Odczuwany lęk można scharakteryzować jako utrzymujący się przez długi czas, przewlekły i wolno płynący. Nie są to gwałtowne napady lęku utrzymujące się przez kilka, kilkanaście minut.
- Ciągle przewiduje nieszczęścia i problemy
- Nadmiernie – w odniesieniu do okoliczności – zamartwia się
- Obawia się chorób, wypadków swoich lub bliskich osób
- Rozmyśla o katastroficznych scenariuszach, przewiduje nieszczęścia i problemy
- Bierze pod uwagę najbardziej pesymistyczny możliwy bieg wydarzeń (nawet jeśli bardzo mało prawdopodobny)
- Spodziewa się i oczekuje czegoś strasznego, ale nie wie co to by miało być konkretnie
26. Fobie
- Odczuwa nieuzasadniony lęk przez przebywaniem w sytuacjach, w których osoba narażona jest na ocenę i osąd innych ludzi:
- przedstawianie się
- wystąpienia publiczne,
- spotkania z osobami płci przeciwnej,
- publiczne zabieranie głosu
- znalezienie się w centrum uwagi
- bycie obserwowanym przy jakiejś czynności
- wchodzenie do małych grup ludzi
- Odczuwa irracjonalny lęk przed przebywaniem w miejscach i sytuacjach, z których ucieczka jest trudna czy kłopotliwa. Lęk ten powoduje, że osoba unika takich miejsc bądź też wymaga obecności innych osób. Na przykład:
- bycie w tłumie,
- stanie w kolejce,
- samotne wyjście z domu,
- stanie na moście
- jazda środkami lokomocji.
- Odczuwa irracjonalny lęk przed przedmiotami, siłami przyrody, zwierzętami czy też bólem, ciemnościami. Lęk występuje zarówno w czasie rzeczywistego spotkania osoby z danym przedmiotem, jak i wtedy, gdy osoba myśli o danym przedmiocie czy też spodziewa się, iż go spotka, zobaczy.
27. Myśli obsesyjne
- Miewa natrętne, negatywne myśli
- Martwi się o rzeczy, które nie stanowią rzeczywistych problemów
- Kiedy pewna myśl wpadnie mu do głowy, jest odgrywana w kółko, jak zdarta płyta
- Jest uparty
- Ma wrażenie, że coś złego się stanie, jeśli nie zrobi się pewnych rzeczy, chociaż wie, że nie ma żadnego związku.
- Jest tak zajęty szczegółami, zasadami, procedurami, że traci z oczu cel działania
28. Słuchanie – percepcja
- Ma problemy w rozróżnieniu różnic między podobnymi wyrazami
- Wiele trudności sprawia mu wierne powtórzenie usłyszanych przed chwilą słów lub zdań
- Kiedy dwie osoby mówią jednocześnie, słyszy dźwięki, ale dźwięki zdają się być pomieszane
- Słuchając rozmowy, zdaję sobie sprawę, że nie docierają do niego wszystkie wypowiadane słowa
- Męczy się przy słuchaniu dłuższych opowiadań
29. Słuchanie ze zrozumieniem
- Ma problemy z wykonywaniem instrukcji lub poleceń głosowych
- Ma trudności w rozumieniu wypowiedzi słownych innych ludzi, szczególnie wtedy gdy wymagane są złożona składnia i znaczenia abstrakcyjne
- Ma kłopoty ze zrozumieniem wypowiedzi, gdy równocześnie dyskutuje kilka osób
- Nie do końca rozumie, co ludzie mówią
- Ma trudności ze zrozumieniem i zapamiętaniem treści rozmowy telefonicznej
- Słyszenie dźwięków mowy (głosu, nie słów)
- Słyszy różne dźwięki jednocześnie, ale ma trudności z ich wyodrębnianiem
- Słyszy wiele jednoczesnych głosów (korytarz szkolny, klub) ale dźwięki poszczególnych głosów mieszają się (nie słyszy pojedynczych głosów)
- Trudno mu wyodrębnić dźwięk głosu kogoś z kim rozmawia od szumu tła (hałas uliczny, głośna muzyka w klubie)
30. Rozumienie dźwięków mowy (intonacji)
- Ma trudności z określeniem nastroju mówiącego na podstawie intonacji, akcentu, brzmienia jego głosu
- Kiedy rozmawia z kimś przez telefon, nie jest w stanie określić czy rozmówca jest: smutny, przygnębiony, radosny, zadowolony
- Nie chwyta wypowiedzi sarkastycznych, ironicznych, rozumie je dosłownie
- Nie jest w stanie rozpoznać po głosie czy ktoś żartuje, czy mówi poważnie
31. Płynność wysławiania się
- Ma trudności z wysławianiem się w sposób płynny i jasny, sposób wysławiania się nie odzwierciedla jego inteligencji
- Ma dość ograniczone słownictwo, pomaga sobie gestykulacją, nadużywa zaimków
- Brakuje mu odpowiednich słów, aby w pełni wyrazić swoje myśli
- Ma problemy z doborem specyficznego i właściwego słownictwa do wypowiedzi
- Mówiąc, stosuje zdania niepełne, z licznymi błędami gramatycznymi
- Ma trudności z organizacją dłuższych wypowiedzi (np. wprowadzenie, podsumowanie)
- Ma problemy z zachowaniem logicznego porządku w trakcie opowiadania (przeskakuje „akapity”)
- Łamie zasady tworzenia słów: stosuje błędne końcówki wyrazów, myli przypadki
32. Płynność czytania
- Podczas czytania na głos opuszcza sylaby, pomija całe wyrazy, przekręca końcówki
- Przeskakuje linijki czytanego tekstu
- Podczas czytania na głos, niechcący zastępuje słowa, czyta „na pamięć”, zgaduje słowa
- Wolne tempo czytania, czyta wolniej niż rówieśnicy
- Szybko męczy się podczas czytania
33. Czytanie ze zrozumieniem
- Ma trudności z opowiedzeniem tego, co przed chwilą przeczytał
- W trakcie czytania powtarza (wraca) przeczytane zdania lub akapity, aby zrozumieć ich sens
- Ma problemy ze zrozumieniem przeczytanych słów lub zdań
- Trudności z rozumieniem czytania są znacznie większe niż u rówieśników
- Ma trudności z rozumieniem pisanych wskazówek lub instrukcji obsługi
- Ograniczenia w rozumieniu tekstów napisanych w przenośni lub w języku pochodzącym z przeszłości (staropolszczyzna)
34. Czytanie – percepcja wzrokowa
- Podczas czytania myli litery o podobnych kształtach: L-Ł, C-G, b-p, d-g, m-n, o-a, l-ł-t.
- Podczas czytania myli wyrazy, które mają podobną postać, np.: tama – tania, dom – dam itp.
- Podczas czytanie odwraca liczby lub wyrazy 12 – 21; 2-5, kot – tok
35. Ortografia
- Popełnia liczne błędy ortograficzne
- Otrzymuje bardzo słabe oceny z dyktand (problemy z ortografią sprawiają mu kłopoty w pracy i w życiu codziennym)
- Należy do klasowych „liderów” pod względem liczby popełnianych błędów pisowni
- Kiedy pisze, ma problemy z zastosowaniem odpowiedniej zasady ortograficznej, choć je zna i umie stosować (pisze na boku warianty tego samego wyrazy i wzrokowo rozpoznaje poprawny)
36. Łatwość pisania
- Ma trudności z przelewaniem swoich myśli na papier
- Ma problemy z organizowaniem myśli w zdania i akapity
- Ma trudności w planowaniu i tworzeniu pisanych tekstów z myślą o określonym czytelniku i w określonym celu
- Wiele trudności sprawia mu pisanie wypracowań szkolnych, oficjalnych pism
- Popełnia liczne błędy gramatyczne i interpunkcyjne
37. Liczenie, matematyka
- Ma trudności z liczeniem, szacowaniem wyniku w pamięci
- Myli się w codziennych obliczeniach (ile ma zapłacić za zakupy kilku artykułów, ile otrzymać reszty)
- W trakcie liczenia dużej liczby przedmiotów, ma problemy z ich grupowaniem, aby przyspieszyć liczenie
- Popełnia błędy, przy przepisywaniu liczb, przenoszeniu wyrazów algebraicznych w równaniu
- Myli znaki arytmetyczne, dodaje wtedy gdy chce odejmować, mnoży zamiast dzielić
- Kiedy patrzy na równanie matematyczne, nie wie jak się za nie zabrać (mimo, że rozwiązywał już podobne zadania)
- Zacina się w trakcie rozwiązywania zadania matematycznego, zaczyna dobrze i nie wie jak je skończyć
- Nie potrafi zaplanować i zastosować uporządkowane podejścia w rozwiązywaniu zadania matematycznego
- Ma trudności z dokonywaniem pomiarów, przeliczaniem jednostek miar
- Ma problemy ze sprawdzaniem wyników zadania oraz oszacowywania, czy wyniki są sensowne w kontekście danego zadania
38. Orientacja ułożenia ciała
- Ma trudności z dotknięciem palcem do nosa przy zamkniętych oczach
- Jeśli ktoś krzyknie „Zejdź z drogi” nie wie w którą stronę odskoczyć
- Ma problemy z utrzymanie równowagi przez kilka sekund stojąc na jednej, lekko zgiętej nodze z zamkniętymi oczami
- Zaburzone odczuwanie dotyku przy zamkniętych oczach – gdy ktoś go dotyka nie odczuwa lub nie lokalizuje miejsca dotyku
39. Orientacja przestrzenna – rozumienie
- Ma trudności z czytaniem map, planów
- Myli strony prawo-lewo, nie umie bez zastanowienia określić kierunku na prawo i na lewo od siebie (np. droga na prawo, drzwi na lewo)
- Trudności z jednoczesnym wskazywaniem części ciała i określaniem ich terminami: prawe – lewe
- Ma trudności przy określaniu stron świata, myli wschód – zachód i północ – południe
- Ma problemy z rozwiązywaniem zadań-labiryntów
- Ma trudności z nauką geometrii, rozwiązywaniu zadań geometrycznych
- Ma problemy z odczytaniem z twarzy nastroju (emocji) osoby: smutek, radość, zadowolenie, złość, strach
- Ma trudności z odczytaniem z twarzy rozmówcy czy żartuje czy jest poważna
40. Orientacja przestrzenna – percepcja
- Ma trudności w rozróżnianiu różnych kształtów, zwłaszcza gdy kształty są do siebie zbliżone
- Ma trudności z dostrzeżeniem subtelnych różnic pomiędzy podobnymi obiektami
- Ma trudności z odnajdywaniem szczegółów różniących dwa obrazki
- Nie dostrzega zmian w wyglądzie znajomych osób: fryzura, ubranie, biżuteria
- Myli ludzi o podobnym wyglądzie
41. Pamięć wzrokowa
- Ma trudności z zapamiętaniem danych (które widział):
- numerów telefonów,
- numeru PESEL, dowodu osobistego,
- numerów kont, PIN,
- adresów
- Nie pamięta ubioru osób, z którymi się przed chwilą spotkał lub widział
- Nie pamięta szczegółów obrazów lub fotografii bezpośrednio po zakończeniu ich przeglądania
42. Pamięć słuchowa - słowa
- Jeśli ktoś podaje mu (dyktuje) swój adres, numer telefonu lub e-mail, musi go natychmiast zapisać
- Ma trudności z zapamiętaniem imienia kogoś kogo właśnie poznał
- Poproszony o kupno kilku przedmiotów musi zrobić listę, aby nie zapomnieć
- Trudno mu przypomnieć sobie nazwiska osób, które zna od dawna
43. Pamięć słuchowa (intonacja, melodia)
- Ma trudności z zapamiętaniem głosu kogoś z kim rozmawiał po raz pierwszy, wcześniej tego samego dnia.
- Ma trudności z zapamiętaniem brzmienia osób, które zna długo
- Kiedy słyszy głos piosenkarza, ma trudności z przypomnieniem sobie innych utworów, które śpiewa
44. Pamięć wzrokowo-przestrzenna
- Ma problemy z zapamiętaniem twarzy
- Ma trudności w zapamiętywaniu, co i gdzie znajduje się w domu
- Kiedy ktoś wskazuje drogę, nie pamięta kolejności skrętów lub mijanych budynków
- Ma trudności w zapamiętywaniu, gdzie: położył klucze, telefon, pióro, itp. lub gdzie zaparkował samochód
- Nie pamięta map, planów, fotografii bezpośrednio po zakończeniu ich przeglądania
- Nie pamięta jak wyglądały zabudowania/teren w sąsiedztwie domu rodzinnego
- Gubi się miastach/miejscach, w których wiele razy bywał i powinien je znać
- Ma trudności z chodzeniem w swoim domu po ciemku lub z zamkniętymi oczami
Skontaktuj się z nami
Chcesz wiedzieć, czy metoda biofeedback jest dla Ciebie lub Twojego dziecka?
Skontaktuj się z nami i umów się na wizytę lub badanie QEEG: